Η Οδηγία 2015/2436 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των Κρατών Μελών περί σημάτων (αναδιατύπωση) (εφεξής: η Οδηγία) και ο Κανονισμός 2015/2424 για την τροποποίηση του Κανονισμού 207/2009 για το κοινοτικό σήμα (εφεξής: ο Κανονισμός) συνιστούν το νέο «Πακέτο» ευρωπαϊκών νομοθετημάτων που ψηφίστηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2015 με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του δίκαιου σημάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ήδη από την 1η Οκτωβρίου 2017 τέθηκε σε εφαρμογή ο τροποποιημένος Κανονισμός για τα σήματα της ΕΕ ενώ μέχρι τις 14 Ιανουαρίου 2019 τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν μεταφέρει στην εγχώρια έννομη τάξη το μεγαλύτερο μέρος των διατάξεων της Οδηγίας (η υπάρχουσα οδηγία 2008/95/ΕΚ καταργείται από τις 15 Ιανουαρίου 2019).
Σε αυτό το πλαίσιο εκσυγχρονισμού του δικαίου σημάτων της ΕΕ, επήλθαν αρκετές τροποποιήσεις που αφορούν την κατοχύρωση και προστασία τόσο εθνικών σημάτων όσο και των σημάτων της ΕΕ, ενώ κωδικοποιήθηκαν και νομολογιακές συμβολές του ΔΕΕ. Στο παρόν άρθρο θα διερευνηθεί κατά πόσο το νέο δίκαιο σημάτων της ΕΕ ευνοεί την κατάθεση και προστασία μίας από τις πιο αμφιλεγόμενες κατηγορίες μη παραδοσιακών σημάτων, τα οσφρητικά σήματα.
Άραγε τα οσφρητικά σήματα δύνανται να καταχωρηθούν άνευ εμποδίων στην ΕΕ ή μήπως, παρά το νομοθετικό Πακέτο εκσυγχρονισμού, βρίσκονται ακόμη στην «αίθουσα αναμονής»;
Η απάντηση στο ως άνω ερώτημα θα δοθεί (ΙΙΙ) αφού πρώτα γίνει μία επισκόπηση της καθεστώτος προστασίας των οσφρητικών σημάτων (Ι) υπό το προϋφιστάμενο καθεστώς (ΙΙ).
Γράφει ο Αιμίλιος-Αρτέμιος Στραγαλινός*
Ι. Η οσμή ως επιχειρηματικό μέσο επικοινωνίας και η ανάγκη για οσφρητικά σήματα.
Τα εμπορικά σήματα βρίσκονται πλέον παντού γύρω μας, αρκεί ο καθένας από εμάς να ρίξει μια σύντομη ματιά στα ρούχα και τα αξεσουάρ που φορά, καθώς και στο χώρο γύρω του. Κατά κύριο λόγο, οι καταναλωτές είναι εξοικειωμένοι να διακρίνουν τις συνηθισμένες (συμβατικές ή παραδοσιακές) μορφές σημάτων, όπως για παράδειγμα λέξεις, επωνυμίες, αριθμούς, απεικονίσεις, συνδυασμούς αυτών κτλ. Εντούτοις, στον σύγχρονο ανταγωνιστικό εμπορικό κόσμο, οι επιχειρήσεις καλούνται να αναπτύσσουν διαρκώς νέες στρατηγικές επικοινωνίας. Προς το σκοπό αυτό, οι επιχειρήσεις άρχισαν να στρέφονται προς νέες, μη παραδοσιακές [1] μορφές σημάτων, που προσλαμβάνονται από τις αισθήσεις με διαφορετικό τρόπο, όπως για παράδειγμα σήματα χρώματος, τρισδιάστατου σχήματος, ήχου ή ακόμα και οσμής.
Σήμερα στο χώρο του marketing η αίσθηση της όσφρησης θεωρείται εξίσου ακριβής όπως εκείνη της όρασης. Και τούτο διότι είναι σε θέση να επιτρέψει στον καταναλωτή να προσδιορίσει την προέλευση ενός προϊόντος προτού ακόμη το δει, επειδή αυτή σχετίζεται με αισθητικά του βιώματα, όπως είναι για παράδειγμα οι μυρωδιές που εντυπώνονται στην μνήμη του από τη παιδική ηλικία. Επιπλέον, το ενδιαφέρον της συσχέτισης μιας οσμής με ένα προϊόν έγκειται στην ικανότητά της πρώτης να διαρκεί αρκετές φορές πολύ περισσότερο από μια οπτική ανάμνηση, προσδίδοντας στα διακρινόμενα προϊόντα και υπηρεσίες μια συναισθηματική διάσταση. Για τους παραπάνω λόγους, οσφρητικά σήματα έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους στα μητρώα οργανισμών και γραφείων σημάτων ανά τον κόσμο, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ [2] και την Αυστραλία [3].
ΙΙ. Προϊσχύσαν καθεστώς στην ΕΕ: η προϋπόθεση της γραφικής παράστασης και τα οσφρητικά σήματα.
Όπως είναι γνωστό, στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα διακριτικό γνώρισμα δεν προστατεύεται απλά και μόνο από τη σύλληψή του, αλλά έπειτα από καταχώρισή του ενώπιον της αρμόδιας αρχής (γραφείο Σημάτων) ανά περίπτωση. Σε αυτό το πλαίσιο και μέχρι πρότινος η γραφική παράσταση αποτελούσε μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την καταχώρηση ενός σήματος [4], με σκοπό να εξαλείψει κάθε στοιχείο υποκειμενικότητας κατά τη διαδικασία προσδιορισμού και αντιλήψεως του σημείου. Εντούτοις, τόσο η Οδηγία 2008/95 όσο και ο Κανονισμός 207/2009 δεν προέβλεπαν τις ακριβείς μεθόδους γραφικής παράστασης που θα έπρεπε να ακολουθηθούν για να εκπληρωθεί η τυπική αυτή προϋπόθεση για τα σήματα που δεν δύνανται να γίνουν αντιληπτά δια της οράσεως, όπως για παράδειγμα τα ηχητικά και a fortiori, τα οσφρητικά σήματα. Η εν λόγω απουσία πρόβλεψης οδήγησε σε δυσχέρειες στην αξιολόγηση σχετικών αιτήσεων, τόσο σε επίπεδο εθνικών γραφείων, όσο και στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΓΔΙΕΕ, πρώην Γραφείο Εναρμόνισης στην Εσωτερική Αγορά-ΓΕΕΑ).
Εφαρμογή της γραφικής παράστασης για τα οσφρητικά σήματα
Υπό το προϊσχύσαν πλαίσιο, τόσο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής: ΔΕΕ) και το Γενικό Δικαστήριο όσο και το ΓΔΙΕΕ (αναφορικά με σήματα της ΕΕ) συνέβαλαν στην αποκρυστάλλωση της προϋπόθεσης της γραφικής παράστασης σε οσφρητικά σήματα με σχετικές αποφάσεις τους.
Η μυρωδιά του γκαζόν ως σήμα.
«Σταθμός» για τα οσφρητικά σήματα στην ΕΕ αποτέλεσε η καταχώρηση από το ΓΔΙΕΕ [5] του οσφρητικού σήματος με περιγραφή «μυρωδιά φρεσκοκομμένου γρασιδιού», για να διακρίνει μπαλάκια αντισφαίρισης (μπαλάκια του τένις) (κλάση 28). Στην προκειμένη περίπτωση, η λεκτική περιγραφή της οσμής που περιλήφθηκε στη σχετική αίτηση θεωρήθηκε επαρκής από το Τμήμα Προσφυγών που αποφάνθηκε επί της εν λόγω αίτησης, καθώς «η οσμή του φρεσκοκομμένου γρασιδιού είναι μια ξεχωριστή οσμή που όλοι αναγνωρίζουν αμέσως με βάση τις αναμνήσεις τους» [6]. Ωστόσο, η συγκεκριμένη απόφαση επικρίθηκε έντονα ιδίως από τη νομική θεωρία, διότι αναφέρεται ρητώς στις προσωπικές αναμνήσεις, οι οποίες είναι από τη φύση τους υποκειμενικές και δεν καθιστούν δυνατό τον ακριβή καθορισμό του εύρους της παρεχόμενης προστασίας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η προστασία του εν λόγω κοινοτικού οσφρητικού σήματος έχει πλέον λήξει (αφού δεν κατατέθηκε αίτηση ανανέωσης αυτής από τον δικαιούχο προστασίας), με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει κάποιο καταχωρημένο οσφρητικό σήμα στο μητρώο του ΓΔΙΕΕ.
Η απόφαση Ralf Sieckmann.
Περαιτέρω το ΔΕΕ, ερμηνεύοντας σχετική διάταξη της Οδηγίας 89/104/ΕΚ, στην υπόθεση Ralf Sieckmann [7], η οποία αφορoύσε στην καταχώρηση ως κοινοτικού σήματος ενός οσφρητικού σημείου, το ΔΕΕ δεν απέκλεισε a priori καμία μορφή σήματος. Πιο συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έκρινε ότι η προστασία σημείων τα οποία δεν μπορούν καθεαυτά να γίνουν αντιληπτά δια της οράσεως, όπως οι οσμές, είναι κατ’ αρχήν δυνατή, ωστόσο, τόνισε την υποχρέωση εκπλήρωσης της προϋποθέσεως της γραφικής παραστάσεως, ειδικότερα διά σχημάτων, γραμμάτων και χαρακτήρων, επεξηγώντας ότι εκείνη θα πρέπει να είναι «σαφής, ακριβής, αφεαυτής πλήρης, ευχερώς προσιτή, αντιληπτή, διαρκής και αντικειμενική» [8]. Περαιτέρω, το ΔΕΕ διευκρίνισε ότι οι λειτουργίες του σήματος, ήτοι η διακριτική, η εγγυητική και η διαφημιστική, εκπληρώνονται από την οσμή του προϊόντος και όχι από το ίδιο το προϊόν που την αναδίδει [9]. Παράλληλα, έκρινε ότι οι ακόλουθες μέθοδοι δεν πληρούν τις απαιτήσεις γραφικής παραστάσεως ενός οσφρητικού σημείου: α) η κατάθεση δείγματος οσμής, επειδή αυτό δεν είναι επαρκώς σταθερό και διαρκές, β) ο χημικός τύπος, διότι δεν παριστά της οσμή της ουσίας αλλά την ουσία καθεαυτή, γ) η λεκτική περιγραφή, επειδή δεν είναι επαρκώς σαφής, ακριβής και αντικειμενική [10], καθώς επηρεάζεται από υποκειμενικούς παράγοντες και μπορεί να ερμηνεύεται κατά τρόπο υποκειμενικό και τέλος δ) ο συνδυασμός αυτών, διότι αν οι διάφοροι μέθοδοι που αναφέρθηκαν παραπάνω δεν είναι ικανοί καθαυτοί να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της γραφικής παραστάσεως, ο συνδυασμός αυτών δεν θα είναι επίσης ικανός να καλύψει τις απαιτήσεις αυτές, ιδίως εκείνες της σαφήνειας και της ακρίβειας [11].
Η οσμή της ώριμης φράουλας ως σήμα.
Εξίσου σημαντική για την ιστορία των οσφρητικών σημάτων στην ΕΕ θεωρείται και η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώην ΠΕΚ) της 27ης Οκτωβρίου 2005 που αφορούσε την καταχώριση ως κοινοτικού σήματος ενός οσφρητικού σημείου με την λεκτική περιγραφή «οσμή ώριμης φράουλας» σε σχέση με ευρεία γκάμα προϊόντων των κλάσεων 3, 16, 18 και 25 [12]. Το Γενικό Δικαστήριο αποφάνθηκε κατά της καταχώρησης του εν λόγω σήματος με την αιτιολογία ότι η περιγραφή αυτή δεν ήταν ούτε μονοσήμαντη ούτε ακριβής - δεδομένου ότι αυτή μπορεί να αναφέρεται σε διάφορες ποικιλίες και, ως εκ τούτου, σε πλείονες διαφορετικές οσμές - και έτσι δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα να παρεισφρήσουν υποκειμενικά στοιχεία κατά τη διαδικασία προσδιορισμού και αντιλήψεως του σημείου του οποίου ζητείται η καταχώριση [13]. Επιπρόσθετα, το Δικαστήριο έκρινε ότι η περιλαμβανόμενη στην αίτηση καταχωρίσεως εικόνα μιας φράουλας (άγνωστης μάλιστα ποικιλίας), η οποία αναπαριστά απλώς τον καρπό που αναδίδει οσμή θεωρητικώς ταυτόσημη με το οικείο οσφρητικό σημείο, και όχι την οσμή της οποίας ζητείται η καταχώριση, δεν συνιστά γραφική παράσταση του οσφρητικού σημείου [14]. Τέλος, πρόσθεσε ότι εφόσον η επίμαχη λεκτική περιγραφή και η έγχρωμη εικόνα της ώριμης φράουλας δεν πληρούν τους όρους της γραφικής παραστάσεως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο συνδυασμός τους επίσης δεν συνιστά έγκυρη γραφική παράσταση. Είναι φανερό πως το αιτιολογικό της συγκεκριμένης απόφασης συγκλίνει με εκείνο της προαναφερθείσας υπόθεσης Ralf Sieckmman.
Παρά το γεγονός ότι στις παραπάνω υποθέσεις τα κριτήρια της γραφική παράστασης δύνανται να εφαρμοστούν και σε οσφρητικά σήματα, δεν προσδιορίζονται με θετικό τρόπο ποιες είναι αντίστοιχα εκείνες οι μέθοδοι γραφικής παράστασης που θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τα εν λόγω κριτήρια. Για το λόγο αυτό, οι συγκεκριμένες αποφάσεις έδωσαν την εντύπωση ότι «κλείνουν την πόρτα» για τα οσφρητικά σήματα, δεδομένης της πρακτικής δυσκολίας να επινοηθούν άλλες μέθοδοι, πέραν αυτών που ρητώς απορρίπτονταν, που θα μπορούσαν να αναπαραστήσουν με ακρίβεια και σαφήνεια μια οσμή.
ΙΙΙ. Οι νέες ρυθμίσεις: Η κατάργηση της απαίτησης της γραφικής παράστασης
Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που επέφερε το νέο πλαίσιο για τα σήματα στην ΕΕ είναι η απάλειψη της προϋπόθεσης της γραφικής αναπαράστασης των προς κατάθεση εθνικών και ευρωπαϊκών σημάτων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. β’ της νέας Οδηγίας:
«Το σήμα μπορεί να αποτελείται από οποιαδήποτε σημεία […], υπό την προϋπόθεση ότι τα σημεία αυτά μπορούν να αναπαρίστανται στο μητρώο κατά τρόπο που επιτρέπει στις αρμόδιες αρχές και στο κοινό να προσδιορίζουν με σαφήνεια και ακρίβεια το αντικείμενο της προστασίας που παρέχεται στον δικαιούχο τους».
Αντίστοιχα, σύμφωνα με το νέο άρθρο 4 παρ. β’ του Κανονισμού:
«Το σήμα της ΕΕ μπορεί να συνίσταται από σημεία, ιδίως λέξεις, συμπεριλαμβανομένων ονομάτων προσώπων, σχέδια, γράμματα, αριθμούς, χρώματα, το σχήμα των προϊόντων ή της συσκευασίας τους, ή ήχους, υπό την προϋπόθεση ότι τα σημεία αυτά […] β) μπορούν να αναπαρίστανται στο μητρώο των σημάτων της ΕΕ “μητρώο”) κατά τρόπο που επιτρέπει στις αρμόδιες αρχές και στο κοινό να προσδιορίζουν το ακριβές αντικείμενο της προστασίας που παρέχεται στον δικαιούχο του σήματος.»
Ομοίως, στο άρθρο 3 παρ. 1 και 4 του Εκτελεστικού Κανονισμού 2017/1431 για το σήμα της ΕΕ, της 18ης Μαΐου 2017, ορίζεται ότι:
«το σήμα αναπαρίσταται σε οποιαδήποτε κατάλληλη μορφή με τη χρήση ευρέως διαθέσιμης τεχνολογίας, εφόσον είναι δυνατή η αναπαράστασή του στο μητρώο κατά τρόπο σαφή, ακριβή, αυτοτελή, ευπρόσιτο, κατανοητό, διαρκή και αντικειμενικό, που επιτρέπει στις αρμόδιες αρχές και στο κοινό να προσδιορίζουν με σαφήνεια και ακρίβεια το αντικείμενο της προστασίας που παρέχεται στον δικαιούχο του» ενώ παράλληλα, μπορεί να συνοδεύεται και από μια περιγραφή.
Έτσι, ήδη από την 1η Οκτωβρίου 2017, τα προς καταχώρηση σήματα της ΕΕ μπορούν να αναπαρίστανται «με οποιαδήποτε κατάλληλη μορφή μέσω της ευρέως διαθέσιμης τεχνολογίας, και επομένως όχι κατ’ ανάγκη με γραφικά μέσα, εφόσον η αναπαράσταση είναι σαφής, ακριβής, αυτοτελής, εύκολα προσβάσιμη, κατανοητή, χρονικά σταθερή και αντικειμενική» [15].
Περαιτέρω, για τη διευκόλυνση της διαδικασίας μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο και για να υπάρξει η μεγαλύτερη δυνατή εναρμόνιση στην εφαρμογή της νέας οδηγίας για τα σήματα, το ΓΔΙΕΕ και τα Γραφεία Σημάτων των κρατών μελών κατέβαλαν προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι οι νέες διατάξεις της Οδηγίας για τα σήματα θα εφαρμόζονται με εναρμονισμένο και συνεπή τρόπο σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό δίκτυο διανοητικής ιδιοκτησίας με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας δικαίου και της ευχερούς πρόσβασης των χρηστών. Στο πλαίσιο αυτό, με σχετική (μη δεσμευτική για τα κράτη-μέλη) ανακοίνωσή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εμπορικών Σημάτων, Σχεδίων και Υποδειγμάτων (European Trade Mark and Design Network) παρέχονται διαρθρωμένες πληροφορίες σχετικά με τα νέα είδη σημάτων, τους ορισμούς και τους τρόπους αναπαράστασης για κάθε Γραφείο [16].
Εκ πρώτης όψεως, η απάλειψη της υποχρέωσης γραφικής αναπαράστασης φαίνεται να επιλύει το επί πολλών ετών πρόβλημα εκτίμησης μιας εκ των βασικών προϋποθέσεων της τυπικής νομιμότητας των καταθέσεων που ανέκυπτε, μέχρι σήμερα, αναφορικά με τα οσφρητικά σήματα και τα εν γένει μη παραδοσιακά σήματα, ήτοι το ζήτημα της γραφικής παράστασης αυτών. Η νέα γενική απαίτηση αναπαράστασης που εισάγεται με το νέο πλαίσιο σημάτων και που θα εφαρμόζεται (και) στα οσφρητικά σήματα, ανταποκρίνεται στις ανάγκες του συστήματος καταχωρήσεως μιας και εξαλείφει - όπως προηγουμένως έκανε η γραφική παράσταση - κάθε στοιχείο υποκειμενικότητας κατά τη διαδικασία προσδιορισμού και αντιλήψεως του σημείου.
Πιθανές νέες δυσχέρειες στην καταχώρηση οσφρητικών σημάτων;
Παρά το γεγονός, ότι πλέον τα σύνορα της αναπαράστασης φαίνονται να είναι πιο ευέλικτα για τα οσφρητικά σημεία, το νέο πλαίσιο δεν εξαλείφει όλα τα πιθανά εμπόδια που μπορούν να ανακύψουν στην επιτυχή καταχώρηση ενός οσφρητικού σήματος.
Αφενός, υφίσταται ένα εμπόδιο νομικής φύσης το οποίο ανάγεται στη διεύρυνση των λόγων απολύτων λόγων απαραδέκτου σημάτων που εισάγεται από το νέο πλαίσιο για τα σήματα (άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο ε᾽ της Οδηγίας και άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε᾽ του Κανονισμού). Ειδικότερα, δεν καταχωρίζονται ή, εάν έχουν καταχωρισθεί, είναι δυνατόν να κηρυχθούν άκυρα σήματα που συνίστανται αποκλειστικά από το σχήμα του προς διάκριση προϊόντος [17] ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό επιβάλλεται από την ίδια τη φύση του προϊόντος, είναι απαραίτητο για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος, ή προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν. Επομένως, η αξιολόγηση οσφρητικών σημείων δύναται να προσκρούει σε τέτοιου είδους απόλυτο λόγο απαραδέκτου, στο βαθμό που η οσμή ενδέχεται να θεωρηθεί ότι επιβάλλεται από τη φύση του προϊόντος [18].
Αφετέρου, ένα τεχνικής φύσεως εμπόδιο δύναται να ανακύψει από το γεγονός ότι σήμερα, δεν υφίσταται μια γενικώς αποδεκτή διεθνής κατάταξη των οσμών, η οποία θα καθιστούσε δυνατό, όπως συμβαίνει με τους διεθνείς κώδικες περί χρωμάτων ή μουσικής γραφής, τον αντικειμενικό και ακριβή προσδιορισμό ενός οσφρητικού σημείου βάσει της απονομής σε κάθε οσμή μιας ακριβούς και ιδιαίτερης ονομασίας ή κωδικού [19] (κατ’ αντιστοιχία με την κωδικοποίηση που υπάρχει αναφορικά με άλλα μη παραδοσιακά σήματα, όπως οι κωδικοί Pantone για τα σήματα χρώματος). Εξάλλου, η μέθοδος σαφούς και ακριβούς αναπαραστάσεως μιας οσμής σε συνάρτηση με την ευρέως διαθέσιμη σχετική τεχνολογία δεν προσδιορίζονται επί του παρόντος ούτε στο ειδικό κεφάλαιο των Κατευθυντήριων Γραμμών (Guidelines) που δημοσίευσε το ΓΔΙΕΕ [20], ούτε στον Εκτελεστικό Κανονισμό του Σήματος της ΕΕ, αλλά ούτε και στην Ανακοίνωση του European Trade Mark and Design Network, όπως γίνεται για άλλα μη παραδοσιακά σήματα (π.χ. ολογραμμικά σήματα).
Επίλογος
Η κατάργηση της γραφικής παρατάσεως που φέρνει το νέο πλαίσιο για τα σήματα στην ΕΕ είναι μια σημαντική εξέλιξη σε ότι αφορά την καταχώρηση και προστασία μη παραδοσιακών μορφών εμπορικών σημάτων, αφού αναμένεται να παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία στα γραφεία Σημάτων κατά την αξιολόγηση των σημείων που μπορούν να γίνουν αποδεκτά σήματα. Πάντως, η εν λόγω εξέλιξη δεν συνιστά κατ’ ουσία επανάσταση για τα οσφρητικά σήματα, δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι η απαίτηση για σαφή και ακριβή αναπαράσταση είχε ήδη τεθεί προ ετών από το ΔΕΕ (απόφαση Ralf Sieckmann), αλλά και διότι δεν εξαλείφονται όλα τα νομικά και τεχνικά εμπόδια που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν την καταχώρηση οσφρητικών σημάτων εντός ΕΕ, ούτε προβλέπονται ρητά τα νέα τεχνολογικά μέσα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παράσταση της οσμής στην οποία αντιστοιχεί ένα τέτοιο σήμα.
Για το λόγο αυτό αναμένονται με ενδιαφέρον οι πρώτες αποφάσεις του ΓΔΙΕΕ αναφορικά με την καταχώριση οσφρητικών σημάτων, καθώς και οι πρώτες ερμηνείες του ΔΕΕ σχετικά με το γράμμα του νέο άρθρου 3 της Οδηγίας.
Αναμφίβολα πάντως, η εξέλιξη τεχνολογικών μεθόδων στο πεδίο της παράστασης οσμών, όπως η αέρια χρωματογραφία, αναμένεται να παρέχουν ικανοποιητικά μέσα αναπαραστάσεως των οσφρητικών σημείων, καθιστώντας πιο ρεαλιστικό οι οσμές να μπορέσουν να επικρατήσουν στο εμπόριο ως αυτόνομο μέσο διάκρισης προϊόντων και υπηρεσιών μιας επιχειρήσεως και στην Ευρώπη.
* Ο Αιμίλιος-Αρτέμιος Στραγαλινός είναι δικηγόρος Αθηνών, κάτοχος προπτυχιακού τίτλου (LL.B) από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, και μεταπτυχιακού τίτλου (LL.M) στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Διανοητικής Ιδιοκτησίας από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.
Υποσημειώσεις
[1] Σε έγγραφό της αναφορικά με τους νέους τύπους (μη παραδοσιακών) σημάτων, η Μόνιμη Επιτροπή για το Δίκαιο των Εμπορικών Σημάτων, των Βιομηχανικών Σχέδιων και των Γεωγραφικών Ενδείξεων (Standing Committee on the Law of Trademarks, Industrial Designs and Geographical Indications, SCT/16, της 16ης-17ης Νοεμβρίου 2006) του ΠΟΔΙ (WIPO), διέκρινε ανάμεσα σε εκείνα που γίνονται αντιληπτά δια της οράσεως (όπως το χρώμα και το τρισδιάστατο σήμα) και σε εκείνα που δεν γίνονται αντιληπτά δια της οράσεως (όπως ο ήχος και η οσμή). Έγγραφο διαθέσιμο στο: http://www.wipo.int/edocs/mdocs/sct/en/sct_16/sct_16_2.pdf.
[2] Βλ. για παράδειγμα τα εξής σήματα: υπ᾽ αριθμόν 86122975 σήμα: «The mark consists of a flowery musk scent», υπ᾽ αριθμόν 86265443 σήμα: «The mark consists of the scent of bubble gum» και υπ’ αριθμόν 85553176 σήμα: «The mark consists of the scent of a pina colada» (πηγή: http://tsdr.uspto.gov/#caseNumber=85553176&caseSearchType=US_APPLICATION&caseType=SERIAL_NO&searchType=statusSearch)
[3] Βλ. για παράδειγμα το υπ᾽ αριθμόν 1241420 σήμα: «The mark consists of a Eucalyptus Radiata scent for the goods» (πηγή: Trade Mark On-line Search System (ATMOSS): https://search.ipaustralia.gov.au/trademarks/search/result?s=101511bc-081b-4312-a932-c2127a868468#_1241420).
[4] Bλ. άρθρο 2 της προς κατάργηση Οδηγίας 2008/95, και προγενέστερη εκδοχή του άρθρου 4 του Κανονισμού 207/2009.
[5] Απόφαση Δεύτερου Τμήματος Προσφυγών ΓΔΙΕΕ R156/1998-2, 11 Φεβρουαρίου 1999.
[6] Ό.π., παράγραφος 14: «The smell of freshly cut grass is a distinct smell which everyone immediately recognises from experience. For many, the scent or fragrance of freshly cut grass reminds them of spring, or summer, manicured lawns or playing fields, or other such pleasant experiences».
[7] ΔΕΕ C-273/00, 12 Δεκεμβρίου 2002, Ralf Sieckmann κατά Deutsches Patent-und Markenamt.
[8] Ό.π., παράγραφοι 51 και 55.
[9] Ό.π., παράγραφος 69, όπου το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η γραφική παράσταση ενός οσφρητικού σήματος πρέπει, προκειμένου να γίνει δεκτή, να παριστά την οσμή της οποίας ζητείται η καταχώριση, και όχι το προϊόν που την αναδίδει. Adde ΠΕΚ T-305/04, 27 Οκτωβρίου 2005, Eden SARL κατά Γραφείου Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς, παράγραφος 39.
[10] Ό.π., παράγραφοι 69-71.
[11] Ό. π., υποσημείωση 8, παράγραφος 72.
[12] ΠΕΚ T-305/04, 27 Οκτωβρίου 2005, Eden SARL κατά Γραφείου Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ).
[13] Ό.π., υποσημείωση 17, παράγραφος 33: «Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι από τις προσκομισθείσες ενώπιον του τμήματος προσφυγών αποδείξεις προκύπτει ότι η οσμή της φράουλας διαφέρει αναλόγως της ποικιλίας. Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι μπορεί να αναφέρεται σε διάφορες ποικιλίες και, ως εκ τούτου, σε πλείονες διαφορετικές οσμές, η περιγραφή «οσμή ώριμης φράουλας» δεν είναι ούτε μονοσήμαντη ούτε ακριβής, και δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα να παρεισφρήσουν υποκειμενικά στοιχεία κατά τη διαδικασία προσδιορισμού και αντιλήψεως του σημείου του οποίου ζητείται η καταχώριση».
[14] Ό.π., παράγραφοι 19 και 40.
[15] Αιτ. σκ. 9 του Κανονισμού.
[16] Βλέπε σχετικά: http://gge.gov.gr/wp-content/uploads/2017/12/EL-Common-Communication_Anaparastash_neon_eidon_simaton.pdf.
[17] Πρβλ. ήδη ΔΕΕ C-299/99, 18 Ιουνίου 2002, Κoninklijke Philips Electronics NV κατά Remington Consumer Products Ltd., παράγραφος 74.
[18] Bouvel A., J. Canlorbe, «Le Paquet marque ou l’occasion manquée d’une vraie clarification», Propriétés Intellectuelles, Αρ. 59, Απρίλιος 2016, σελ. 192.
[19] ΠΕΚ T-305/04, ὀ.π. υποσημείωση 15, παράγραφος 34.
[20] Το συγκεκριμένο έγγραφο αποσκοπεί στη γενική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όσον αφορά τον Κανονισμό για το σήμα της ΕΕ, χωρίς όμως να είναι νομικά δεσμευτικό. Η τελευταία έκδοση με ημερομηνία 01.10.2017 δεν είναι ακόμη διαθέσιμη στην ελληνική γλώσσα: https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/contentPdfs/law_and_practice/trade_marks_practice_manual/WP_2_2017/PartB/04part_b_examination_section_4_absolute_grounds_for_refusal/part_B_examination_section_4_chapter_2/part_B_examination_section_4_chapter_2_EUTM%20definition_en.pdf
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ:
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΗΜΑΤΩΝ (ΚΟΙΝΟΤΙΚΑ & ΕΘΝΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ)
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ [ΕΦΕΞΗΣ: ΣΗΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε.]
Ημερίδα για τα Εθνικά και Κοινοτικά Σήματα
Photo credits: Created by bendney images - Freepik.com