Γράφει ο Δρ. Θεόδωρος Χίου*
Όσοι είναι σταθεροί αναγνώστες του IPrights.GR θα έχουν παρατηρήσει ότι οι αναρτήσεις στην επικαιρότητα είναι λίγες σε αριθμό το τελευταίο διάστημα. Στην πραγματικότητα, η τρέχουσα περίοδος δεν χαρακτηρίζεται από μείζονες εξελίξεις στον κλάδο της διανοητικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα. Έτσι, ενώ ο κόσμος της πνευματικής ιδιοκτησίας βρίσκεται σε αναμονή δημοσίευσης και θέσης σε διαβούλευση του νομοσχεδίου για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2019/789 και 2019/790, το οποίο αναμένεται να επιφέρει τη σημαντικότερη νομοθετική μεταβολή του Ν. 2121/1993 των τελευταίων ετών, το μήνα Νοέμβριο παρατηρήθηκε ενδιαφέρουσα νομοθετική δραστηριότητα στις «παρυφές» του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας και, ειδικότερα, στο δίκαιο προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και στη νομοθεσία για τη δημιουργία εταιρειών-τεχνοβλαστών (spin-off εταιρείες).
Κώδικας νομοθεσίας για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Με τον Νόμο 4858/2021 (ΦΕΚ Α’ 220/19.11.2021) κυρώθηκε, κατ’ εφαρμογή της παρ. 7 του άρθρου 76 του Συντάγματος, η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. O Kώδικας εκπονήθηκε και υποβλήθηκε ως σχέδιο από την Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης, στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος κωδικοποίησης [1].
Όπως αναφέρεται στην Αιτιολογική Έκθεση του νομοσχεδίου, ο Κώδικας συστηματοποιεί το ισχύον πλαίσιο προστασίας αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς, συγκεντρώνοντας τα τρία βασικά διάσπαρτα νομοθετήματα του κλάδου και ειδικότερα τον Ν. 3028/2002 (Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς), τον Ν. 3521/2006 (Κύρωση της Σύμβασης για την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς-Σύμβαση UNESCO 2003) καθώς και τον Ν. 4355/2015 (Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2014/60/ΕΕ της 15ης Μαΐου 2014 σχετικά με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών, που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους-μέλους και άλλες διατάξεις).
Επίσης, στον Κώδικα ενσωματώνονται και διάσπαρτες διατάξεις νόμου, όπως οι ρυθμίσεις για τον καταδυτικό τουρισμό στους επισκέψιμους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους (άρθρα 6, 7, 9 και 14 του ν. 4688/2020), η διευρυμένη δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων για διαφορές σχετικά με την κυριότητα, νομή και κατοχή κινητών μνημείων (άρθρο 13 του ν. 3658/2008) και ο περιορισμός της ευθύνης των Προέδρων και των μελών των Συμβουλίων (παρ. 6 του άρθρου 10 του ν. 3207/2003 (Α ́ 302) σε συνδυασμό με το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 3094/2003).
Η Αιτιολογική Έκθεση σημειώνει ότι κατά την κωδικοποίηση ελήφθη υπ’ όψιν η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και ενσωματώθηκαν στο κείμενο του Κώδικα οι ήδη προβλεπόμενες στις κωδικοποιούμενες διατάξεις κανονιστικές διοικητικές πράξεις.
Δημιουργία πλαισίου για spin-off εταιρείες
Με τα άρθρα 51-68 του Νόμου 4864/2021 «Στρατηγικές επενδύσεις και βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της επιτάχυνσης διαδικασιών στις ιδιωτικές και στρατηγικές επενδύσεις, δημιουργία πλαισίου για τις εταιρείες τεχνοβλαστούς και άλλες επείγουσες διατάξεις για την ανάπτυξη» (ΦΕΚ Α' 237/02-12-2021) εισάγεται ad hoc πλαίσιο για τη δημιουργία εταιρειών-τεχνοβλαστών (εταιρείες spin-off) από ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα της χώρας όπως ερευνητικά κέντρα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ερευνητικά πανεπιστημιακά ινστιτούτα (Ε.Π.Ι.), επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα (Ε.Τ.Π.) κλπ.
Οι εταιρείες Spin-off είναι κεφαλαιουχικές εταιρείας που έχουν ως σκοπό την εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων έρευνας και της παραγόμενης γνώσης από το προσωπικό των εν λόγω ερευνητικών οργανισμών. Λόγω της φύσης του αντικειμένου της εμπορικής εκμετάλλευσης, το πλαίσιο προβλέπει ειδικές διατάξεις που αφορούν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί των παραγόμενων αποτελεσμάτων έρευνας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 52 στ. α’ Ν. 4864/2021, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας αντιστοιχούν σε δικαιώματα βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, την ενωσιακή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις. Σημειώνεται ότι η πρόβλεψη ειδικού νομοθετικού ορισμού για τη διανοητική ιδιοκτησία αποτιμάται θετικά, στο βαθμό που συνεισφέρει στη εμπέδωση του όρου αυτού εντός της ελληνικής έννομης τάξης, θα ήταν όμως προτιμότερη η νομοτεχνική επιλογή της παραπομπής στον ορισμό του άρθρου 8 παρ. 18 του Ν. 2557/1997 [2] ώστε να υπάρχει ένα μοναδικό σημείο αναφοράς για τον ορολογικό προσδιορισμό της διανοητικής ιδιοκτησίας.
Το δε άρθρο 65 με τίτλο «Δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί ερευνητικών αποτελεσμάτων» ορίζει στην §1 ότι ο δικαιούχος των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας επί των αποτελεσμάτων έρευνας ερευνητών θα ορίζεται στον κανονισμό του ερευνητικού οργανισμού, όπου θα πρέπει επίσης να προσδιορίζονται οι περιπτώσεις εξαρτημένων και υπηρεσιακών εφευρέσεων για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και οι όροι κατανομής ιδιοκτησίας για τα άλλα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί των αποτελεσμάτων έρευνας που δημιουργούνται εντός του οργανισμού.
Ελλείψει ειδικής μνείας στον Κανονισμό του ερευνητικού οργανισμού, η §2 του ίδιου άρθρου ορίζει ερμηνευτικώς υπέρ των ερευνητικών οργανισμών ότι οι εφευρέσεις των ερευνητών θεωρούνται «υπηρεσιακές εφευρέσεις» κατά την έννοια του άρθρου 6 του ν. 1733/1987 (και όχι εξαρτημένες) και συνεπώς πλήρης δικαιούχος των σχετικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι ο ερευνητικός οργανισμός, με υποχρέωση απόδοσης ωφελημάτων στον ερευνητή. Στην περίπτωση που ο ερευνητικός οργανισμός αποφασίσει, ότι δεν θα προχωρήσει σε κατάθεση αίτησης για έκδοση τίτλου διανοητικής ιδιοκτησίας, παραχωρεί το δικαίωμα στον Ερευνητή/ Εφευρέτη κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματός του.
Η ανωτέρω δραστηριότητα καταδεικνύει ότι το δίκαιο που σχετίζεται με την διανοητική παραγωγή του ανθρώπου, είτε παραδίδεται σε εμάς από το παρελθόν (αρχαιότητες και πολιτιστική κληρονομιά) είτε μας φέρνει πιο κοντά στο μέλλον (ερευνητικά αποτελέσματα), είναι δυναμικό, αναδεικνύοντας και τη χρησιμότητα πρωτοβουλιών κωδικοποίησης στον τομέα αυτό.
*Ο Δρ. Θεόδωρος Χίου είναι Δικηγόρος Πνευματικών δικαιωμάτων, Ψηφιακών Τεχνολογιών και Καινοτομίας (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) και Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας, Αρχειονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης.
Υποσημειώσεις
[1] Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης (K.E.K.) συστάθηκε με το άρθρο 66 του Ν. 4622/2019 (ΦΕΚ A’ 133/07.08.2019) «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης». Ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και τα λοιπά μέλη της Κ.Ε.Κ. ορίζονται με απόφαση του Πρωθυπουργού (άρ. 66§2). Στον Πρόεδρο και στα μέλη της Κ.Ε.Κ. καταβάλλεται αποζημίωση, της οποίας το ύψος καθορίζεται με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, κατά παρέκκλιση από κάθε ειδική διάταξη. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται και οι ειδικότερες προϋποθέσεις χορήγησής της και ρυθμίζεται κάθε άλλο σχετικό θέμα (άρ. 66§9).
[2] Στο σημείο αυτό βλ. αναλυτικά Θ. Χίου, «Ο όρος «Διανοητική Ιδιοκτησία» και η ένταξή του στην ελληνική έννομη τάξη», ΔιΜΕΕ, 1/2011, σελ. 174 επ.
Photo credits: <a href="https://www.freepik.com/photos/city">City photo created by wirestock - www.freepik.com</a>
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ:
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2019/790- À quand?
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΠΟΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΝΟΜΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΟΜΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΠΙ
ΔΙΚΑΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ vs. ΔΙΚΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ: 1-0